Giới thiệu
Tế bào gốc nha khoa (Dental Stem Cells – DSCs) là một trong những nguồn tế bào gốc trung mô (Mesenchymal Stem Cells – MSCs) dễ tiếp cận, có thể được thu thập từ răng sữa, răng khôn, tủy răng và dây chằng nha chu. Trong nhiều năm qua, DSCs được nghiên cứu như một nguồn nguyên liệu sinh học quý giá cho y học tái tạo nhờ khả năng:
-
Tự tái tạo và biệt hóa thành nhiều loại tế bào khác nhau (xương, sụn, mỡ, thần kinh).
-
Tiết ra các yếu tố tăng trưởng và exosome hỗ trợ chữa lành mô.
-
Thu thập ít xâm lấn, phù hợp với lưu trữ sinh học cá nhân.
Các loại tế bào gốc nha khoa
-
Tế bào gốc tủy răng (Dental Pulp Stem Cells – DPSCs):
-
Nguồn phổ biến nhất, có tiềm năng biệt hóa thành tế bào thần kinh và tế bào xương.
-
Ứng dụng trong nghiên cứu điều trị tổn thương thần kinh ngoại biên.
-
-
Tế bào gốc từ răng sữa (SHED – Stem cells from Human Exfoliated Deciduous teeth):
-
Khả năng tăng sinh cao, thích hợp cho lưu trữ từ trẻ nhỏ.
-
Được nghiên cứu trong điều trị tiểu đường và bệnh lý tim mạch.
-
-
Tế bào gốc dây chằng nha chu (Periodontal Ligament Stem Cells – PDLSCs):
-
Góp phần tái tạo mô nha chu, ứng dụng trong nha khoa tái tạo.
-
Nghiên cứu quốc tế về tế bào gốc nha khoa
-
Gronthos et al. (2000, PNAS): Lần đầu tiên phân lập được DPSCs, mở ra hướng nghiên cứu ứng dụng trong y học tái tạo.
-
Miura et al. (2003, PNAS): Khám phá tiềm năng của SHED trong biệt hóa thành xương và thần kinh.
-
Huang et al. (2009, Stem Cells): Chứng minh DPSCs có thể tạo mô thần kinh và phục hồi chức năng ở mô hình tổn thương thần kinh tủy sống.
-
Nagy et al. (2014, Tissue Engineering): Nghiên cứu tái tạo mô nha chu bằng PDLSCs cho kết quả lâm sàng khả quan.
Ứng dụng lâm sàng của tế bào gốc nha khoa
Hiện nay, DSCs đã được thử nghiệm trong nhiều lĩnh vực:
-
Nha khoa tái tạo: Phục hồi mô nha chu, tái tạo tủy răng, điều trị viêm quanh răng.
-
Thần kinh học: Điều trị chấn thương tủy sống, Parkinson, Alzheimer (ở giai đoạn tiền lâm sàng).
-
Tim mạch: Cải thiện chức năng tim sau nhồi máu cơ tim.
-
Nội tiết: Một số thử nghiệm cho thấy SHED có thể hỗ trợ phục hồi tế bào beta tuyến tụy.
Xu hướng và thách thức
-
Xu hướng: Lưu trữ tế bào gốc răng sữa và răng khôn ngày càng phổ biến tại Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc.
-
Thách thức: Cần thêm nghiên cứu lâm sàng quy mô lớn, tiêu chuẩn hóa quy trình tách – nuôi cấy – lưu trữ.
-
Cơ hội: Việt Nam đang bắt đầu có các ngân hàng tế bào gốc nha khoa, mở ra triển vọng cho ứng dụng trong tương lai.Nature Reviews: Stem Cell Therapy
FAQ – Câu hỏi thường gặp
Q1: Tế bào gốc nha khoa khác gì so với tế bào gốc máu cuống rốn?
A1: DSCs dễ thu thập khi nhổ răng và có tiềm năng biệt hóa thành tế bào xương, thần kinh, trong khi tế bào gốc cuống rốn mạnh hơn về tạo máu.
Q2: Có nên lưu trữ răng sữa cho con để lấy tế bào gốc không?
A2: Đây là xu hướng đang được nhiều quốc gia áp dụng, tuy nhiên chi phí và tính ứng dụng lâm sàng tại Việt Nam cần thêm thời gian.
Q3: Ứng dụng nào của tế bào gốc nha khoa đã được chứng minh lâm sàng?
A3: Hiện tại, nhiều thử nghiệm trong tái tạo mô nha chu và điều trị thần kinh ngoại biên đã có kết quả tích cực, nhưng vẫn cần thêm nghiên cứu.